Supremo

Sa taong ito, ipinagdiriwang natin ang ika-isang daan at limampung taon ng kaarawan ni Gat Andres Bonifacio, ang Ama ng Himagsikang Pilipino. Siya ang nanguna sa pagtatatag ng Kataas-taasan, Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan, o mas kilala bilang KKK. Ito ang kauna-unahang kilusan sa Asya-Pasipiko na nag-alsa at lumaban sa mga kolonyalistang Europeo.

Si Bonifacio ay isang anakpawis, isang manggagawa. Totoo sa teoryang pulitikal na ang mga proletaryo ang pinaka-abanteng hanay sa lipunan, siya at ang mga kauring rebolusyonaryo ang nanguna na maglayon na palayain ang sambayanan mula sa mga dayuhang mananakop at makapagtatag ng nagsasariling estado ang Pilipinas. Ito ay taliwas sa adhikain ng mga repormista na maging isang probinsya ng Espanya ang Pilipinas sa maling pag-aakala na magiging pantay at makatao ang turing sa atin ng mga Kastila sakaling mangyari nga ito.

Artistic depiciton of Ka Andres Bonifacio. Illustration by Kenneth Garcia

Ngunit dahil sa laganap at matinding pagsasamantala ng mga kolonyalista, napanday ang isang makabayan at militanteng kaisipan sa mga naaping Pilipino. Pinagbigkis ni Gat Andres Bonifacio, kinilala bilang Supremo, ang taumbayan sa pamamagitan ng lihim na pagpaparami sa kasapian ng Katipunan. Ito ang unang pagkakataon na nagkaroon ng pambansang kamalayan ang Pilipinas. Tinangkilik ng masang Pilipino ang rebolusyon, hanggang sa humantong na nga ito sa lantarang paglaban sa mga dayuhan. Noong Agosto 1896, sabay-sabay na nagpunit ng cedula ang mga rebolusyonaryo, tanda ng paghihimagsik laban sa mga kolonyalista. Inaalala natin ito sa kasaysayan bilang ang Sigaw sa Pugadlawin.

Noong panahon ni Supremo, ang nagtulak sa mga Pilipino upang magrebolusyon ay ang talamak na pagkaganid at pang-aabuso ng mga dayuhang panginoon: Laganap ang pangangamkam ng lupa at iba pang ari-arian, ang panghahalay at pambabastos sa kababaihan, at pang-aapi sa nakararaming masang Pilipino. Bukod pa rito, kinukubabawan at dinidiktahan ng mga kolonyalista ang pulitika, ekonomiya, edukasyon, kultura at iba pang mga aspeto ng pambansang pamumuhay. Ang pinakamasakit ay ang katotohanang noon pa man ay mayroon nang mga Pilipinong taksil na kayang apakan at yurakan ang karapatan at kapakanan ng kanilang mga kababayan para lamang makasalo sa karangyaan at kariwasaang tinatamasa ng mga naghaharing-uri.

Ngayon, isandaan at labimpitong taon makalipas ang Sigaw sa Pugadlawin, nananatili pa rin ang pagsasamantala at kabulukan sa ating lipunan. Nagpapatuloy ang pandarambong ng burukrasya sa kaban ng bayan at ang paghahari ng mga local at dayuhang kapitalista sa merkadong Pilipino; sa kabilang banda, patuloy na nayuyurakan ang karapatan ng mga ordinaryong mamayan, wala pa ring tunay na industriyalisasyon, at walang tunay na reporma sa lupa para sa magsasaka.

Maaring maraming taon na ang lumipas, ngunit hindi pa rin para sa tunay na katarungan at kalayaan. Hanggang ngayon, umaalingawngaw ang Sigaw sa Pugadlawin. Dan Kevin Roque